Tổng quan cấu tạo ô tô người không chuyên cũng có thể hiểu

Hiểu được cấu tạo ô tô và các bộ phận trên xe sẽ giúp người lái hiểu được tình trạng xe, lái xe an toàn, bảo dưỡng xe một cách hiệu quả và có phương án xử lý kịp thời khi xe gặp các vấn đề hư hỏng.

Các thành phần chính trong cấu tạo ô tô gồm có:

• Động cơ xe: Đóng vai trò duy trì động lực cho toàn bộ hệ thống vận hành.
• Hệ thống khung gầm: Là tổng thể bao gồm hệ thống lái, phanh xe, truyền lực, khung, vỏ xe, vành và bánh lốp.
• Hệ thống điện: Mặc dù chỉ chiếm 20% khối lượng trên xe ô tô nhưng lại giữ chức năng kết nối giữa các hệ thống cung cấp điện, đánh lửa, khởi động, tín hiệu, chiếu sáng, lưu trữ và xử lý thông tin,…
• Các bộ phận trong khoang cabin: Là khu vực lắp đặt nội thất xe nên góp phần tạo nên trải nghiệm tuyệt vời cho người dùng.

Mỗi bộ phận đều có chức năng hoạt động riêng, nhưng liên kết chặt chẽ với nhau để tạo nên một tổng thể xe hoàn chỉnh.

Động cơ ô tô

Động cơ ô tô được xem là bộ phận giúp chuyển đổi các dạng năng lượng khác nhau thành cơ năng. Nguồn năng lượng cơ học có nhiệm vụ cung cấp công suất, mô-men xoắn đến các bánh xe, nhờ đó mà ô tô có thể di chuyển. Tùy vào thiết kế của từng loại phương tiện, mà động cơ có thể đặt ở trước, ở giữa hoặc thậm chí phía sau xe.

Các bộ phận của động cơ ô tô bao gồm nhiều chi tiết phức tạp, nhưng chúng sẽ gồm các thành phần cơ bản như bugi, hệ thống van nạp và xả, piston, thanh truyền, trục khuỷu,…Theo nguyên liệu sử dụng thì động cơ ô tô được chia thành 3 loại chính sau:

• Động cơ hơi nước: Là loại động cơ sử dụng nhiệt năng của hơi nước để chuyển hóa thành công năng. Động cơ này được sử dụng cho máy bơm, tàu thủy, xe máy cày và một số loại xe cơ giới khác. Tuy nhiên, động cơ hơi nước không được sử dụng phổ biến trên các dòng xe ô tô vì thời gian khởi động lâu, không đáp ứng được nhu cầu di chuyển nhanh chóng.
• Động cơ đốt trong: Là động cơ cung cấp năng lượng từ sự giãn nở của khí hydrocacbon được tạo ra trong quá trình đốt cháy nhiên liệu (xăng hoặc dầu diesel).
• Động cơ điện: Là động cơ hoạt động dựa trên cảm ứng điện từ, sử dụng năng lượng điện năng chuyển đổi thành cơ năng. Do đó động cơ điện thân thiện hơn với môi trường.

>> Xem thêm: Ý nghĩa 64 biểu tượng trên bảng điều khiển xe ô tô

Hệ thống khung gầm

Cấu tạo khung gầm ô tô góp phần quan trọng trong việc nâng đỡ toàn bộ trọng tải của xe, giúp xe có kết cấu chắc chắn và an toàn khi di chuyển trên mọi địa hình. Hệ thống khung gầm bao gồm nhiều hệ thống với các nhiệm vụ khác nhau:

Hệ thống phanh xe

Hệ thống phanh xe hoạt động dựa trên nguyên lý cơ học, có tác dụng giảm tốc hoặc dừng xe theo mong muốn của người lái. Hệ thống phanh xe là tổng thể hoàn chỉnh, bao gồm nhiều chi tiết như: Xi lanh chính và bộ trợ lực, phanh đĩa, má phanh, bàn đạp phanh,… Thông thường hệ thống phanh xe được chia thành 4 loại phổ biến:

• Phanh đĩa: Thường được gắn vào bánh trước của xe và hoạt động theo nguyên lý ma sát, giúp xe dừng đỗ hoặc giảm tốc hiệu quả.
• Phanh tang trống: Thiết bị này hoạt động khi bàn đạp phanh được kích hoạt, áp suất thủy lực ép xuống và tạo ra ma sát để giảm tốc và dừng xe.
• Phanh khẩn cấp: Hệ thống phanh thứ cấp, tạo ra lực cơ học lên bánh xe. Phanh giữ xe đứng yên trong các tình huống khẩn cấp.
• Chống bó cứng phanh (ABS): Hầu như được trang bị cho các dòng ô tô đời mới. Khi phanh đột ngột, ABS sẽ ngăn bánh xe bị bó cứng, giữ lốp xe khỏi trơn trượt.

Hệ thống truyền lực

Hệ thống truyền lực có nhiệm vụ truyền mô-men xoắn từ động cơ đến các bánh xe chủ động. Các thành phần chính trong hệ thống truyền lực bao gồm hộp số, truyền động các đăng, bộ truyền lực chính và bộ vi sai, các bán trục. Hiện nay, hệ thống này được chia thành 3 loại chính:

• Hệ thống truyền lực FF: Hệ thống này với động cơ được đặt ở bên dưới nắp capo, kết hợp với 2 bánh trước dẫn động nhằm hỗ trợ để người lái xử lý tình huống nhanh hơn khi xe buộc phải cua gấp hay di chuyển trên địa hình trơn trượt.
• Hệ thống truyền lực FR: Hệ thống với động cơ vẫn được đặt ở đầu xe, tuy nhiên khác biệt ở chỗ lực sẽ được dồn về hai bánh sau nhờ động lực từ trục các đăng. Do đó, động cơ trong hệ thống FR sẽ được làm mát nhanh hơn.
• Hệ thống truyền lực 4WD: Hệ thống cần tối thiểu 3 bộ vi sai ở cầu trước, cầu sau và giữa xe thì mới đảm bảo vận hành hoàn chỉnh.

Hệ thống lái

Hệ thống lái xe ô tô có vai trò điều khiển hướng di chuyển của xe theo nhu cầu của người lái. Hệ thống này bao gồm thành phần như dẫn động lái, cơ cấu lái, trợ lực lái,… Thông thường, hệ thống lái được chia làm 4 loại chính:

• Hệ thống lái trợ lực thủy lực HPS: Hệ thống lái giúp giảm thiểu quá trình tiêu hao năng lượng, tránh tình trạng va chạm giữa bánh xe lên vô lăng.
• Hệ thống lái trợ lực thủy lực điều khiển điện tử (EHPS): Sử dụng động cơ điện, trợ lực dựa vào lực cản từ mặt đường.
• Hệ thống lái chủ động AFS: Thường được thiết kế cho các dòng xe cao cấp, nối vô lăng với cơ cấu lái. AFS sẽ kết hợp với hệ thống trợ lực để tạo thành cơ cấu hoàn chỉnh cho xe ô tô.
• Hệ thống Steer by wire: Bao gồm hai phần độc lập và tích hợp, có tác dụng tạo ra trợ lực cho người lái.

>> Xem thêm: Kinh nghiệm lái xe ô tô an toàn khi trời mưa bão

Hệ thống treo

Hệ thống treo có tác dụng nâng đỡ động cơ và toàn bộ thân xe, hỗ trợ truyền lực và mô-men từ bánh lên khung hoặc vỏ xe đảm bảo xe chuyển động êm ái. Toàn bộ hệ thống treo sẽ bao gồm 3 bộ phận chính: đàn hồi, dẫn hướng và giảm chấn. Hệ thống treo thường sẽ chia làm 2 loại chính:

• Hệ thống treo độc lập: Hệ thống bao gồm các bánh xe được gắn với thân xe một cách độc lập, do đó quá trình chuyển động của bánh xe được chuyển động riêng lẻ và linh động hơn.
• Hệ thống treo phụ thuộc: Có cấu tạo đơn giản, ít linh kiện, thường được sử dụng cho xe tải, xe bán tải và các mẫu xe SUV tại Việt Nam.

Hệ thống thân vỏ

Trong cấu tạo ô tô, hệ thống thân vỏ hay còn gọi là khung xe, giúp nâng đỡ toàn bộ trọng tải của xe. Ngoài ra, phần khung đơn gồm các chi tiết ở vỏ xe như cánh cửa, phần đuôi xe, nắp capo hay các gờ chắn để tạo thành khối hoàn chỉnh. Hệ thống thân vỏ có thể chia làm 2 loại:

• Khung gầm rời (body-on-frame): thân xe được lắp đặt trên một khung gầm riêng biệt.
• Khung gầm liền khối (unibody): thân xe và khung gầm bên dưới liền nhau tạo thành một khối thống nhất.

Hệ thống điện ô tô

Hệ thống điện mặc dù chỉ chiếm diện tích 20% nhưng lại có chức năng điều khiển 80% hoạt động ô tô. Hệ thống này được chú trọng nâng cấp, cải tiến, không chỉ đảm bảo vận hành linh hoạt mà còn tạo nên giá trị thực sự cho xe. Tổng quan hệ thống điện ô tô sẽ bao gồm các phần chính:

• Hệ thống khởi động sẽ làm quay trục khuỷu, truyền qua vành răng để kích hoạt động cơ đốt trong.
• Hệ thống nạp điện tạo ra nguồn điện cho quá trình nổ máy, cung cấp điện cho ắc quy và các thiết bị khác trên xe.
• Hệ thống điều khiển động cơ ECU hoạt động với vai trò tiếp nhận, xử lý thông tin đầu vào và truyền lệnh để điều khiển thiết bị.
• Hệ thống tín hiệu, chiếu sáng và thông báo.
• Hệ thống phụ trợ.
• Hệ thống lái và phanh xe như đã phân tích ở trên.

Ngoài ra, hệ thống điện trong cấu tạo ô tô còn tham gia điều khiển thiết bị chống trộm và mã hóa, điều khiển bộ điều hòa không khí, định vị trí toàn cầu GPS,…

>> Xem thêm: Quy tắc nhìn xa 15 giây – bí quyết lái xe an toàn

Các bộ phận trong khoang cabin

Đối với những người mới mua ô tô lần đầu, bạn sẽ khá lúng túng nếu không biết tên gọi các bộ phận trong buồng lái xe ô tô. Điều này hoàn toàn dễ hiểu bởi khoang nội thất có rất nhiều chi tiết phức tạp.

Vô lăng xe ô tô

Vô lăng là bộ phận thuộc hệ thống lái xe, được thiết kế hình tròn, có tác dụng điều khiển xe di chuyển. Với những mẫu xe ô tô được cấp phép lưu hành tại Việt Nam, vô lăng sẽ nằm bên tay trái vì người Việt đi bên phải đường. Ngược lại, ở những quốc gia di chuyển bên trái đường, vô lăng được lắp đặt bên phải của xe. 

Bảng táp-lô

Toàn bộ chức năng hiển thị để người lái quan sát để điều khiển xe ô tô nằm trên táp – lô. Vì thế có thể coi bảng taplo cùng với vô lăng là 2 trong các bộ phận quan trọng của buồng lái ô tô. Trên bảng táp-lô ô tô sẽ gồm có: 

– Bảng đồng hồ: đồng hồ số, đồng hồ xăng, đồng hồ vận tốc

– Bảng điều khiển chứa các nút điều khiển tiện ích như nút điều chỉnh máy lạnh, điều khiển đèn, cần gạt nước, âm thanh… 

– Khóa điện hoặc công tắc trên ô tô.

Bàn đạp phanh

Bàn đạp phanh được lắp đặt ở phía dưới vô lăng và táp – lô. Khi muốn dừng xe người lái sẽ dùng chân nhấn vào bàn đạp này. Ngoài phanh chân thì ô tô còn có phanh tay nằm ở trên giá đỡ bên phải trục lái.

Bàn đạp ga ô tô 

Ngay cạnh bàn đạp phanh là bàn đạp ga. Khi bạn nhấn chân ga là xe sẽ di chuyển. Tùy vào mức độ nhấn xe sẽ có vận tốc nhanh hay chậm. 

Bàn đạp ly hợp (xe số sàn)

Ở dòng xe số sàn có một bộ phận gọi là bàn đạp ly hợp nằm ở phía bên trái của trục lái. Nhiệm vụ của bàn đạp ly hợp là để khởi động, chuyển số hoặc phanh dừng xe. 

Cần điều khiển số xe ô tô

Bên phải ghế lái chính là chiếc cần điều khiển số xe giúp thay đổi tốc độ chuyển động của xe. 

Ghế ngồi 

Ghế ngồi là thiết kế không thể thiếu của xe ô tô cho dù là xe chở khách hàng chở hàng. Tùy vào kiểu xe sedan, hatchback, SUV, MPV…mà số lượng ghế có thể khác nhau. Số lượng phổ biến trên các dòng xe là 4 chỗ, 5 chỗ, 7 chỗ, 9 chỗ, 16 chỗ….

Ngoài các bộ phận của xe ô tô kể trên, trong cabin xe còn tích hợp thêm nhiều tiện ích. Các phụ kiện nội thất ô tô cũng được trang bị thêm để tăng tính tiện nghi cho xe. Ví dụ như thảm trải sàn xe ô tô, camera hành trình…

Tên các chi tiết ngoại thất của xe ô tô 

Một chiếc ô tô chạy trên đường có gây được ấn tượng hay không là nhờ thiết kế ngoại thất. Nhưng liệu bạn đã biết hết tên các chi tiết của xe ô tô bên ngoài này?

Lưới tản nhiệt

Chi tiết đầu tiên cần tìm hiểu là lưới tản nhiệt nằm ở vị trí gần với động cơ. Với những loại xe có động cơ nằm ở phía trước, lưới tản nhiệt sẽ được lắp đặt ở cản trước xe và ngược lại. Bộ phận này bao bọc bộ phận tản nhiệt nhằm tạo luồng khí lưu thông ra vào để làm mát khi xe hoạt động. 

Cản xe ô tô

Cản xe có nhiệm vụ giảm thiểu lực tác động khi có va chạm. Nhờ có bộ phận cản trước và cản sau, mức độ an toàn khi lưu thông sẽ tăng cao làm cho người ngồi trên xe cảm thấy yên tâm. 

Đồng thời, bộ phận này cũng giúp hạn chế hư hại của các bộ phận khác khi xe gặp tai nạn. Vì là một phần của ngoại thất nên các hãng sản xuất khá chú trọng thiết kế của cản xe. Nhiều mẫu xe gây ấn tượng bởi sự hầm hố và phong cách nhờ có phần cản xe độc đáo. 

Nắp ca-pô

Nắp ca-pô đóng mở được nhằm mục đích bảo vệ động cơ và giúp thuận tiện khi sửa chữa. Đây là một phần khung kim loại có vị trí ở đầu xe.  Khi cần kiểm tra, bảo dưỡng động cơ thì chỉ cần mở cố định nắp ca – pô lên. 

Đèn pha ô tô

Đèn pha có nhiệm vụ chiếu sáng đường đi giúp xe ô tô di chuyển dễ dàng trong bóng tối. Vì thế mỗi ô tô đều được trang bị một cụm đèn pha ở khu vực đầu xe. Loại đèn xe ô tô này có khả năng chiếu xa tối thiểu 100m. Đèn chiếu gần của ô tô là đèn cốt được lắp chung với đèn pha hoặc lắp rời.

Kính chắn gió xe ô tô

Kính chắn gió ô tô có tác dụng cản mưa gió, bụi bặm cho người ngồi trong. Bên cạnh đó, bộ phận này cũng giúp hạn chế rủi ro tai nạn cho người ngồi trong khi có va chạm mạnh. 

Gương chiếu hậu

Hai cạnh liền kề với kính chắn gió là cặp gương chiếu hậu. Gương sẽ phản chiếu hình ảnh phía sau ô tô giúp tài chế quan sát đường đi khi lái. Gương chiếu hậu của các xe đều có thể gập linh hoạt để tránh vướng trong bãi đỗ và thuận tiện hơn khi di chuyển trong cung đường hẹp. Tùy loại xe mà gương có thể gập thủ công hay gập tự động (gập chỉnh điện).

Hệ thống vận hành trên ô tô

Một chiếc xe ô tô di chuyển êm ái hay không do hệ thống vận hành quyết định. Hệ thống vận hành được tạo nên từ rất nhiều chi tiết, bộ phận như sau:

Piston và xilanh

Piston và xilanh là hai bộ phận có mối quan hệ khăng khít trong hoạt động vận hành của ô tô. Chúng tạo thành buồng đốt sinh ra công truyền cho trục khuỷu. Các xe ô tô động cơ đốt trong có số lượng từ 4 đến 8 xi lanh. 

Trục cam – trục khuỷu

Trục cam phối hợp với xupap giúp van hoạt động. Có hai loại trục cam đơn và trục cam kép. Trong đó trục cam đơn điều khiển đóng mở của van hút và van xả, còn trục cam kép sẽ điều khiển riêng van hút, van xả. Trục khuỷu có vai trò biến đổi tịnh tiến của piston tạo thành chuyển động liên tục cho hệ thống. 

Xupap

Xupap chính là bộ phận giúp van xả – hút đóng mở đúng lúc nhằm cung cấp nhiên liệu kịp thời. Xupap sẽ đóng kín trong kỳ nén và đốt và được mở để xả khí. 

Bugi

Bugi xe ô tô là chi tiết giúp tạo tia lửa điện để đốt không khí và nhiên liệu trong xi lanh. Bugi tốt sẽ đánh lửa đúng vào cuối thời kỳ nén. Do đó vận hành xe sẽ đạt được hiệu suất tối đa. 

Thanh truyền lực

Thanh truyền lực có nhiệm vụ rất quan trọng là phân tán công đi từ động cơ đến các bánh xe nhờ đó xe có thể di chuyển được. Thanh truyền lực có 3 phần đầu nhỏ, thân và đầu to. 

Hệ thống bánh răng

Trong hệ thống vận hành không thể thiếu được các bánh răng được thiết kế theo nguyên tắc ăn khớp. Bánh răng sẽ chuyển động giúp lực được truyền vào các vị trí khác nhau của hệ thống.

Cấu tạo xe ô tô còn gồm có hệ thống làm mát, hệ thống nhiên liệu giúp cho chiếc xe hoạt động tốt nhất. Vì thế, cấu tạo của hệ thống vận hành ô tô luôn luôn được quan tâm hàng đầu khi mua xe. 

Trên đây là toàn bộ tổng quan về cấu tạo ô tô cơ bản. Trung tâm MEKONG hy vọng qua bài viết này sẽ giúp được những người không chuyên cũng có thể hiểu về xe ô tô.  Khi hiểu về các hệ thống trên xe và các bộ phận của ô tô sẽ giúp bạn lái xe an toàn hơn. Vì khi gặp các sự cố bất thường trên xe, bạn sẽ có thể biết được nguyên nhân và có cách xử lý cơ bản.

 

Liên hệ ngay với Trung tâm GDNN Mekong để được hỗ trợ tư vấn Khóa học thi bằng lái xe ô tô chi tiết, qua Hotline: (028) 9999 3739.Địa chỉ liên hệ Trung tâm GDNN Mekong:

• Trụ sở: 158/46 Hoàng Hoa Thám, Phường 12, Q. Tân Bình, Tp. Hồ Chí Minh
• Sân sát hạch: 2244/10 Quốc lộ 22, Xã Tân Hiệp, Huyện Hóc Môn, Tp. Hồ Chí Minh
• Điện thoại: (028) 9999 3739 – 096 240 6563
• Email: contact@laixemekong.com
• Website: www.laixemekong.com